–डा. डीआर उपाध्याय
विश्वव्यापी फैलिएको कोरोनाका कारण नेपाली अर्थतन्त्रले नराम्रो धक्का बेहोर्नु परेको थियो । उद्योग, कलकारखाना र व्यापार व्यवसाय लामो समय सम्म बन्द हुन पुगेका थिए । अहिले बन्द रहेका यी उद्योग, कलकारखाना र व्यवसाय सामान्य अवस्थामा फर्किने कसरत गर्दैछन् । केही मात्रमा सञ्चालनमा आएका उद्योग कलकारखानाले आफ्ना कर्मचारी कटौती गरेको देखिन्छ । जसले गर्दा लाखौँ श्रमिकहरू बेरोजगार भएका छन् । हाम्रो देशमा बेरोजगारी सख्याको डरलाग्दो अवस्था सृजना भएको छ । जसले गर्दा सरकारले अघि सारेको समृद्ध नेपाल र सुखी नेपालीको सपना अधुरो हुने होकी भन्ने चिन्ता बढेर गएको छ । त्यसैले सरकारी निकाय तथा निजी क्षेत्रले समयमै स्वदेशमा रोजगारी सिर्जना गर्ने वातावरण निर्माण गर्नु आजको आवश्यकता हो ।
विश्वका कुना कुनामा छरिएर रहेका नेपालीहरू कोभिडको कारण रोजगारी गुमेर स्वदेश फर्किएका छन् । तर, उनीहरुलाई स्वदेशमा आफ्नो श्रम र सीपको सदुपयोग गर्ने वातावरण बनी सकेको छैन । त्यस्तै, स्वदेशमा भएका युवायुवतीहरू विरक्तिएर आज पनि भारतका विभिन्न कुना कुनामा पेट पाल्नकै लागि श्रम गर्न बाध्य छन् । कोरोनाको प्रभावसँगै आर्थिक, भौतिक, सामाजिक र आम मानिसको मनोविज्ञानमा ठूलो असर गरेको थियो । अहिले विस्तारै आममानिसको जनजीवन सामान्य अवस्थामा फर्किन थालेको छ । मानिसलाई बाँच्नका निम्ति गाँस, बास र कपास अत्यावश्यक बस्तु हुन् । यी कुराको जोहो गर्न रोजगारी चाहिन्छ ।
देशमा बेरोजगारको स्थिति भयावह बन्दै गएको छ । रोजगारी गुमाएका आम श्रमिकहरूका लागि सरकारले रोजगारको वैकल्पिक उपाय खोज्नु पर्ने जरुरी देखिएको छ । जुन देशमा जनशक्तिको अभाव हुन्छ त्यो देशको उत्पादनमा कमी आउँछ । यसको मुख्य कारण देशमा उत्पादन नहुनु र उत्पादन गर्ने जनशक्ति पलायन हुनु हो । देशमा भएका जनशक्तिलाई विदेश पलायन हुनबाट रोक्न स्वदेशमै रोजगारीका अवसर सृजना गर्नु पर्छ । नेपालमा भएका जनशक्तिको सदुपयोग गरेर सरकारले फाइदा लिन सक्नु पर्छ । सरकारले स्वदेशमा दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्ने अभियानमा ध्यान दिनु पर्छ । अहिले स्वदेशमा दक्ष जनशक्तिको अभाव छ ।
पर्यटनको ठूलो सम्भावना रहेको नेपालमा पर्यटकीय स्थल विस्तारमा जोड दिँदा राम्रो हुन्छ । त्यसैगरि कृषि वा पशुपालनमा युवाहरुलाई आकर्षित गर्ने खालका योजना तर्जुमा गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ । सरकारले स्वदेशमा नै प्राविधिक शिक्षाको विस्तार गर्नु पर्छ । प्राविधिक शिक्षाले केही हदसम्म रोजगारीको सुनिश्चिता गर्छ । जसरी सरकारले तत्काल कोरोनाविरुद्धको खोप नेपाल भित्राएर उदाहरणीय काम गर्यो । यो नेपाल र नेपाली जनताको लागि खुसीको कुरा हो । कोरोना विरुद्धको खोपले आम नागरिकमा एक खालको आशा जगाएको छ । अब सरकारले माथि उल्लेखित कुरामा ध्यान दिएर अघि बढेमा देश र जनताको हित हुनेछ ।
